اختلال حس لامسه چیست و چگونه درمان می‌شود؟
گاهی کوچک‌ترین تماس می‌تواند مثل شوک باشد، یا برعکس، هیچ حسی منتقل نمی‌شود.
این وضعیت که بسیاری از بیماران در کلینیک توانبخشی نیاوا تجربه می‌کنند، همان اختلال حس لامسه است؛
و خبر خوب این است که قابل درمان است.
حس لامسه و نقش آن در بدن
حس لامسه پل ارتباطی بدن و جهان بیرون است.
گیرنده‌های پوستی فشار، گرما یا درد را به مغز می‌فرستند تا آن را تفسیر کند.
وقتی این مسیر عصبی دچار اختلال شود، لمس بیش از حد آزاردهنده یا کاملاً بی‌حس می‌شود.
چرا این اختلال به وجود می‌آید؟
علت‌های اختلال حس لامسه می‌تواند ترکیبی از عوامل عصبی و روانی باشد:
- آسیب به اعصاب محیطی یا مرکزی
- اختلالات مغزی یا حسی (مانند اوتیسم)
- استرس مزمن و اضطراب بالا
- تجربه‌های لمسی ناخوشایند یا تروما
مراحل طبیعی بهبود
| بازه زمانی | وضعیت طبیعی بدن | اقدامات پیشنهادی |
|---|---|---|
| هفته اول | پوست هنوز حساس یا بی‌قرار است. | تمرین آرام‌سازی، لمس ملایم، پرهیز از تحریک شدید. |
| ماه اول | تنظیم تدریجی حس‌ها و کاهش اضطراب. | کاردرمانی حسی، ماساژ سبک، تمرین‌های خانگی. |
| ماه دوم تا سوم | بازگشت تعادل حسی و بهبود هماهنگی. | ادامه تمرینات، خواب کافی، تغذیه مناسب اعصاب. |
روش‌های مؤثر برای درمان اختلال حس لامسه
۱. کاردرمانی حسی و بازآموزی مغز
در کاردرمانی، درمانگر با تمرین‌هایی مانند لمس سطوح مختلف، بازی‌های حسی و تمرکز بر حس پوست،
به بازسازی مسیر عصبی کمک می‌کند. این روش برای کودکان و بزرگسالان قابل اجراست.
۲. تمرینات آرام‌سازی و تنفس
اضطراب یکی از عوامل تشدیدکننده است. تنفس عمیق، مدیتیشن و حرکات کششی سبک باعث کاهش واکنش بیش‌ازحد بدن می‌شود.
۳. ماساژ درمانی
ماساژ منظم با روغن‌های طبیعی (مثل بادام یا نارگیل) جریان خون را بهبود می‌دهد، گیرنده‌های پوستی را فعال می‌کند و استرس عصبی را کاهش می‌دهد.
۴. درمان شناختی–رفتاری (CBT)
درمانگر کمک می‌کند تا فرد از ترس لمس یا تجربه‌های منفی فاصله بگیرد و یاد بگیرد لمس را امن و طبیعی درک کند.
اشتباهات رایج بیماران
- تحریک شدید پوست با وسایل زبر یا دماهای افراطی
- توقف تمرین به‌محض احساس بهبود
- بی‌توجهی به استرس و بی‌خوابی
- قطع ناگهانی جلسات درمانی
بازتوانی ذهن و احساس امنیت در لمس
لمس فقط فیزیکی نیست؛ بخشی از ارتباط عاطفی ما با جهان است.
در نیاوا، تمرین‌های «لمس امن» (Safe Touch) آموزش داده می‌شود تا بدن دوباره احساس آرامش کند.
ترکیب تمرکز حسی، تنفس و ارتباط انسانی، پایه بازتوانی احساسی است.
علائم هشداردهنده برای مراجعه به پزشک
- بی‌حسی یا درد مداوم
- سوزش یا شوک ناگهانی
- تغییر رنگ پوست
- ضعف یا سرگیجه
- گسترش علائم به سایر نواحی بدن
سؤالات پرتکرار درباره اختلال حس لامسه
❓ اختلال حس لامسه خطرناک است؟
در بیشتر موارد خیر. این اختلال با تشخیص به‌موقع و تمرین مناسب قابل کنترل است.
❓ درمان چقدر طول می‌کشد؟
به‌طور میانگین بین دو تا سه ماه، بسته به علت اصلی و همکاری بیمار.
❓ آیا کودکان هم ممکن است مبتلا شوند؟
بله، مخصوصاً کودکانی که مشکلات رشدی یا حسی دارند. درمان زودهنگام بسیار مؤثر است.
❓ تمرین خانگی مؤثر است؟
بله، اما باید با راهنمایی کاردرمانگر انجام شود تا تحریک بیش‌ازحد ایجاد نکند.
❓ ماساژ واقعاً کمک می‌کند؟
بله، یکی از روش‌های اصلی برای تحریک مثبت گیرنده‌های پوست است.
❓ استرس روی این مشکل تأثیر دارد؟
بله، استرس و اضطراب می‌توانند واکنش عصبی بدن را افزایش دهند.
❓ چه غذایی مفید است؟
غذاهای حاوی ویتامین B12، منیزیم، امگا۳ و روی برای سلامت اعصاب توصیه می‌شوند.
❓ امکان بازگشت علائم وجود دارد؟
اگر تمرین‌ها متوقف شوند یا استرس بازگردد، علائم ممکن است دوباره ظاهر شوند.
❓ آیا دارو لازم است؟
در موارد خاص و شدید، دارو برای کاهش التهاب یا اضطراب تجویز می‌شود.
❓ می‌توانم ورزش کنم؟
بله، ورزش‌های سبک مثل پیاده‌روی، یوگا یا حرکات کششی مناسب‌اند.
❓ اگر علائم بدتر شد چه کنم؟
با کاردرمانگر مشورت کنید تا برنامه تمرینی تنظیم شود. قطع درمان خودسرانه نکنید.
❓ چطور بفهمم حسم طبیعی شده؟
وقتی تماس‌ها دیگر دردناک یا بی‌معنا نباشند و بدن در تماس آرامش پیدا کند.
❓ بی‌خوابی دارم؛ ربطی دارد؟
بله، حساسیت عصبی می‌تواند خواب را مختل کند. تمرین تنفس قبل از خواب مفید است.
❓ آیا لمس باعث بهبود روحیه می‌شود؟
بله، بازگشت اعتماد به لمس، احساس امنیت و آرامش روانی را تقویت می‌کند.
❓ کی باید حتماً مراجعه کنم؟
اگر علائم بیش از دو هفته ادامه داشت یا با درد شدید همراه بود، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
جمع‌بندی
اختلال حس لامسه نه عجیب است و نه بدون درمان.
بدن شما می‌تواند دوباره به تعادل برسد، اگر با صبر و حمایت پیش بروید.
در کلینیک توانبخشی نیاوا – مطهره موسوی مهر،
درمان‌ها ترکیبی از کاردرمانی، روان‌درمانی و تمرین‌های خانگی هستند تا بیمار دوباره از حس لمس و زندگی لذت ببرد.
لمس دوباره یعنی آرامش دوباره — و شما شایسته این آرامش هستید.
ارجاع به منابع
- WebMD – Tactile Sensory Disorder Overview
- MayoClinic – Neurological Sensory Disorders
- PubMed – Tactile Perception Studies
- Healthline – Sensory Processing and Touch
- منابع فارسی: کلینیک توانبخشی نیاوا – مطهره موسوی مهر
تماس با ما
ساختمان پزشکان صاحبقرانیه، طبقه پنجم، واحد ۵۰۴