غلت زدن و چهار دست و پا رفتن نوزاد؛ از چند ماهگی طبیعی است؟
شاید شما هم مثل خیلی از والدین، هر روز کنار نوزادتان می نشینید و با خودتان فکر می کنید:
«چرا هنوز غلت نمی زند؟»، «بچه های دیگر چهار دست و پا می روند، اما فرزند من هنوز فقط درجا می زند».
نگرانی درباره رشد حرکتی نوزاد طبیعی است، اما مهم این است که بدانیم بازه طبیعی رشد
چقدر است و چه زمانی باید حتماً از متخصص کمک بگیریم.
در این مطلب، تیم توانبخشی نیاوا به زبان ساده توضیح می دهد که:
- نوزاد معمولاً از چند ماهگی غلت می زند؟
- چه زمانی چهار دست و پا رفتن شروع می شود؟
- چه نشانه هایی می تواند هشدار تأخیر رشدی باشد؟
- با چه تمرین هایی می توانید در خانه، رشد حرکتی نوزادتان را تقویت کنید؟
چرا غلت زدن و چهار دست و پا رفتن مهم‌اند؟
غلت زدن و چهار دست و پا رفتن فقط «حرکت» نیستند؛ این دو مرحله کمک می کنند:
- عضلات گردن، تنه، شانه و لگن قوی شوند.
- هماهنگی بین دو سمت بدن و حرکت متقاطع (دست راست با پای چپ و برعکس) شکل بگیرد.
- کنترل تعادل و آگاهی بدنی نوزاد بهتر شود.
- نوزاد مستقل تر محیط را کشف کند و اعتماد به نفس حرکتی بگیرد.
یعنی غلت زدن و چهار دست و پا رفتن، پله های مهم قبل از نشستن پایدار، ایستادن و راه رفتن هستند.
به همین دلیل، در کلینیک های کاردرمانی و توانبخشی، رشد این مراحل با دقت بررسی می شود.
نوزاد از چند ماهگی غلت می‌زند؟
بازهٔ طبیعی غلت زدن نوزاد کمی متغیر است، اما به طور کلی می توان گفت:
| سن تقریبی | آنچه معمولاً می بینیم |
| ۳ تا ۴ ماهگی | روی شکم سر را بالا می گیرد، از پهلو کمی می چرخد، بدن را تاب می دهد اما هنوز غلت کامل ندارد. |
| ۴ تا ۶ ماهگی | غلت از شکم به پشت را شروع می کند، ممکن است گاهی ناگهانی و با کمک وزن سر اتفاق بیفتد. |
| ۵ تا ۷ ماهگی | غلت از پشت به شکم را هم یاد می گیرد و کم کم می تواند به دو طرف غلت بزند و موقعیت بدنش را روی زمین تغییر دهد. |
اگر نوزادتان کمی زودتر یا دیرتر از این بازه ها غلت بزند، لزوماً به معنای مشکل نیست.
مهم این است که هر ماه نسبت به ماه قبل فعال تر شود، روی شکم و پهلو راحت تر بماند و علاقه به حرکت و کشف محیط نشان بدهد.
در نوزادان نارس، معمولاً سن رشد بر اساس سن اصلاح‌شده حساب می شود؛ یعنی باید چند هفته یا ماه نارس بودن را از سن تقویمی کم کنیم و بعد رشد را بسنجیم.
اگر نوزاد دیر غلت بزند، چه می‌شود؟
«دیر» بودن همیشه به معنای «مشکل جدی» نیست. بعضی نوزادان محتاط ترند، بعضی دیگر زمان بیشتری لازم دارند تا عضلاتشان قوی شود.
اما ترکیب چند علامت کنار هم می تواند برای ما هشداردهنده باشد، مثلاً:
- تا پایان ۷ ماهگی هنوز هیچ نوع غلت، نیم‌غلت یا چرخش به پهلو ندارد.
- وقتی روی شکم قرار می گیرد، سر را بالا نمی گیرد و سریع گریه می کند.
- بدنش خیلی سفت یا برعکس خیلی شل به نظر می رسد.
- یک سمت بدن را بیشتر از سمت دیگر استفاده می کند (مثلاً فقط به یک سمت تلاش برای غلت دارد).
در این شرایط بهتر است رشد حرکتی نوزاد توسط کاردرمانگر یا متخصص رشد بررسی شود تا در صورت نیاز، تمرین های تقویتی مناسب طراحی شود.
نوزاد از چند ماهگی چهار دست و پا می‌رود؟
چهار دست و پا رفتن معمولاً بعد از این مراحل اتفاق می افتد:
- نشستن با تکیه (حدود ۶ ماهگی)
- نشستن بدون کمک برای مدت طولانی تر (حدود ۷ تا ۸ ماهگی)
- گرفتن وضعیت دست و زانو و تاب دادن بدن به جلو و عقب
بیشتر کودکان:
- بین ۷ تا ۱۰ ماهگی چهار دست و پا می روند،
- بعضی ها از حدود ۶ ماهگی خزیدن روی شکم یا «خزیدن ارتشی» را شروع می کنند،
- بعضی دیگر اصلاً چهار دست و پا نمی روند و از خزیدن روی شکم مستقیم سراغ ایستادن و راه رفتن می روند.
مهم این است که کودک حرکت پیش‌رونده داشته باشد (به جلو یا پهلو حرکت کند، محیط را کشف کند)
و هر دو سمت بدنش را نسبتاً هماهنگ استفاده کند؛ نه این که حتماً از یک الگوی «کتابی» پیروی کند.
اگر بچه‌ام چهار دست و پا نمی‌رود، نگران شوم؟
اگر کودک شما:
- حدود ۹ تا ۱۰ ماهه است، چهار دست و پا نمی رود،
- اما می نشیند، می چرخد، روی شکم خود را می کشد یا دور خودش می چرخد و به اسباب بازی ها می رسد،
- و از نظر استفاده از دو دست و دو پا متعادل به نظر می رسد،
ممکن است هنوز در محدوده قابل قبول باشد؛ فقط سبک حرکتش متفاوت است.
اما اگر تا حدود ۱۲ ماهگی هیچ نوع حرکت پیش‌رونده (خزیدن، چهار دست و پا، کشیدن خود روی شکم، تلاش برای ایستادن کنار مبل) دیده نمی شود،
بهتر است حتماً با متخصص مشورت کنید.
تمرین‌های ساده برای کمک به غلت زدن و چهار دست و پا رفتن نوزاد
چند تمرین ساده و ایمن که می توانید در خانه انجام دهید:
۱) تامی‌تایم (روی شکم قرار دادن نوزاد)
از چند روزگی، روزی چند بار نوزاد را برای ۳ تا ۵ دقیقه روی شکم روی سطح محکم و امن قرار دهید (با نظارت کامل).
کم کم زمان را بیشتر کنید. این تمرین، پایهٔ اصلی تقویت عضلات گردن و تنه است.
۲) تشویق به گرفتن اسباب‌بازی از پهلو
وقتی نوزاد به پشت خوابیده، اسباب بازی صدادار یا رنگی را کمی بالاتر از سطح قفسه سینه و در یک سمت قرار دهید.
بگذارید برای گرفتن آن، بدنش را کمی به آن سمت بچرخاند. این کار به شروع غلت کمک می کند.
۳) کمک دستی برای غلت
وقتی نوزاد روی پشت است، به آرامی لگن او را کمی به پهلو بچرخانید تا مسیر غلت را حس کند.
این کار باید بدون فشار، با سرعت کم و فقط در حد «راهنمایی» انجام شود، نه این که شما تمام حرکت را انجام دهید.
۴) ایجاد مسیر خزیدن روی تشک
برای نوزاد ۷ تا ۹ ماهه، چند بالش نرم یا رول پتو جلوی او قرار دهید تا برای رسیدن به اسباب بازی مورد علاقه اش،
مجبور به حرکت و جابه جایی وزن روی دست ها و زانوها شود.
۵) بازی روی زمین، نه روی واکر و صندلی
بهترین محیط برای رشد حرکتی نوزاد، کف امن و ایمن خانه است؛ روی تشک یا فوم نرم.
استفاده طولانی از واکر، روروک، تاب و صندلی های گود می تواند فرصت تمرین طبیعی برای غلت زدن و چهار دست و پا رفتن را کم کند.
اشتباهات رایج والدین در رشد حرکتی نوزاد
- مقایسه مداوم کودک با بچه های دیگر و ایجاد استرس شدید در خانه.
- استفاده زیاد از واکر یا روروک به جای تمرین روی زمین.
- ترس بیش از حد از افتادن و محدود کردن هر نوع تلاش برای حرکت.
- نادیده گرفتن علائم واضح مثل استفاده بیشتر از یک سمت بدن یا شلی زیاد عضلات.
- تکیه فقط بر کلیپ های شبکه های اجتماعی، بدون مشورت با متخصص.
چه زمانی برای رشد حرکتی نوزاد به متخصص مراجعه کنم؟
توصیهٔ کلی تیم نیاوا این است که اگر هر یک از موارد زیر را مشاهده کردید،
یک ارزیابی رشد حرکتی توسط کاردرمانگر کودکان یا متخصص رشد می تواند بسیار کمک کننده باشد:
- تا پایان ۷ ماهگی هیچ تلاشی برای غلت زدن یا چرخش به پهلو ندارد.
- تا حدود ۹ ماهگی بدون کمک نمی نشیند یا در حالت نشسته تعادلش را حفظ نمی کند.
- تا ۱۲ ماهگی هیچ نوع حرکت پیش‌رونده (خزیدن، چهار دست و پا، کشیدن خود به جلو، تلاش برای ایستادن کنار مبل) دیده نمی شود.
- یک سمت بدن خیلی قوی تر از سمت دیگر به نظر می رسد و نوزاد همیشه به یک طرف می چرخد.
- شما به عنوان والد، حس می کنید چیزی در حرکت نوزادتان «طبیعی» نیست، حتی اگر دیگران آن را جدی نگیرند.
نیاز به ارزیابی رشد حرکتی نوزاد دارید؟
در مرکز توانبخشی نیاوا، رشد حرکتی و گفتاری نوزاد و کودک توسط تیم بین‌رشته‌ای
کاردرمانی و گفتاردرمانی بررسی می شود و در صورت نیاز، برنامه تمرینی ساده و قابل انجام در خانه برای شما طراحی می شود.
برای دریافت نوبت و مشاوره، می توانید:
تماس با کلینیک نیاوا (۰۲۱-۲۲۲۸۸۰۱۲)
تماس با خط دوم نیاوا (۰۲۱-۲۲۲۸۸۰۱۳)
رزرو آنلاین نوبت در سایت نیاوا
آدرس: اقدسیه، تهران | ساعت کاری: هر روز از ۹ تا ۲۱
سوالات متداول درباره غلت زدن و چهار دست و پا رفتن نوزاد
نوزاد از چند ماهگی غلت می‌زند؟
بیشتر نوزادان بین ۴ تا ۷ ماهگی شروع به غلت زدن می کنند.
اگر نوزاد تا پایان ۷ ماهگی هیچ تلاشی برای غلت ندارد، بهتر است توسط متخصص بررسی شود.
بچه‌ها از چند ماهگی چهار دست و پا می‌روند؟
بازهٔ معمول چهار دست و پا رفتن حدود ۷ تا ۱۰ ماهگی است.
بعضی کودکان زودتر و بعضی دیرتر شروع می کنند و بعضی هم این مرحله را رد می کنند.
اگر نوزاد فقط به یک سمت غلت می‌زند طبیعی است؟
در ابتدا ممکن است نوزاد یک سمت راحت تر غلت بزند؛ اگر با تمرین و گذر زمان، استفاده از هر دو سمت بدن متعادل تر شود، معمولاً نگران کننده نیست.
اما اگر مدت طولانی فقط به یک سمت می چرخد، بهتر است توسط کاردرمانگر دیده شود.
استفاده از واکر به غلت زدن و چهار دست و پا رفتن کمک می‌کند؟
خیر. واکر بیشتر به ایستادن زودرس روی پاها فشار می آورد و فرصت تمرین طبیعی روی زمین را می گیرد.
بهترین محیط تمرین، بازی روی تشک ایمن روی زمین است.
آیا وزن بالای نوزاد می‌تواند باعث دیر غلت زدن یا دیر چهار دست و پا رفتن شود؟
گاهی اضافه وزن می تواند حرکت را برای نوزاد سخت تر کند، اما تنها عامل نیست.
وضعیت عضلات، فرصت تمرین، سابقه نارس بودن و عوامل عصبی هم نقش دارند.
اگر در کنار اضافه وزن، تأخیر حرکتی هم می بینید، حتماً با متخصص مشورت کنید.
در نهایت، به خاطر داشته باشید که شما بهترین ناظر رشد فرزندتان هستید.
اگر چیزی در حرکت یا رفتار نوزادتان «شبیه بقیه» نیست و دل شما را نگران می کند، مشاوره کوتاه با یک کاردرمانگر کودک می تواند هم خیال شما را راحت کند و هم در صورت نیاز، کمک را زودتر شروع کند.
مطالب پیشنهادی:
آشنایی با آفازی یا زبان پریشی، علل، علائم و درمان
اختلال بلع در بزرگسالان، معضلی پنهان با تأثیرات گسترده بر سلامتی و زندگی روزمره
نکات مهم برای والدین در زمینه درمان لکنت کودک